Στη στήλη “πατριδογνωσία”, της κυριακάτικης Καθημερινής, γνωστοί Έλληνες απαντούν σε ερωτήματα της Αννας Γριμάνη, τα οποία επιχειρούν να ανιχνεύσουν ό,τι σχετίζεται μ’αυτό που αποκαλούμε “ελληνικότητα” …
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Μάλλον όραμα κοινότητας …θήκες τε προγόνων. Ο τόπος μας υπάρχει αδιαλείπτως και αντιλαλεί … από φωνές πολλών κεκοιμημένων. Είναι όμως αντιληπτό αυτό στην καθημερινότητά μας; Η μήπως το αφουγκραζόμαστε μόνο κάθε φορά που νιώθουμε αδύναμοι κι ανάξιοι να στοιχηθούμε ως κοινότητα; Αν πάντως το βιώνουμε ως γεγονός, έστω περιοδικά, κι αν έχουμε αίσθηση και συνείδηση της αναγκαιότητάς του, ας αποφεύγουμε να το διαλαλούμε ως σύνθημα και να το εκποιούμε ως κτήμα. Η συλλογικότητα προάγεται με το βίωμα της κοινής αλήθειας, αλλιώς είναι οχλοβοή που κρύβει ποταπότητες.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα αδιάγνωστα, «μη αξιοποιήσιμα», αρχαία σπαράγματα, παραπεταμένα ανάμεσα στ’ αγριολούλουδα, όταν σκύβω στα μονοπάτια αφύλακτων τόπων. Στη λήθη αυτή, τη σκιερή, φυλάσσεται και λάμπει, ακόμη, ενσαρκωμένη, μνήμη ανθρώπων και αιώνων.
Η υπέροχη εκδοχή του Έλληνα.
Αρκεί να είναι κανείς γενναιόδωρος απέναντι στους άλλους, καταθέτοντας, κάποια στιγμή, τον καλύτερο εαυτό του στο όραμα κοινότητας. Αυτή η φιλότιμη προσφορά, αναδεικνύει ως ιδιαίτερη την κοινότητα και ως υπέροχους τους ανθρώπους της, διακεκριμένους ή αφανείς, φερέλπιδες ή αποδιοπομπαίους,
Αυτό που με χαλάει.
Η αδηφάγος αδιαφορία των ενημερωμένων καταναλωτών που απαλλάσσονται από το έρμα των φρένων μακρού παρελθόντος για να εκσυγχρονιστούν ανέμελοι στο ολισθηρά γυαλιστερό και βραχύτατο παρόν του συρμού.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Έλληνας σήμερα;
Προφανώς είναι προσόν αν θέλεις να είσαι και μειονέκτημα αν δεν θέλεις. Αλλά «Έλληνας σήμερα», τι είναι; Αυτός που ζει εντός των συνόρων, ο εγγεγραμμένος στα μητρώα του κρατιδίου, αυτός που αγωνίζεται γι’ αυτό, ο απανταχού, αυτός που μετέχει Ελληνικής παιδείας ή ακολουθεί την παράδοση, ο κληρονόμος, αυτός που κατάγεται από … (ποιους άραγε;) ή μήπως όποιος το δηλώνει; Πως κοινωνεί κανείς και που αληθεύει μια κοινωνία;
Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας της νέας εποχής ή μένει κολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Εμείς είμαστε ο πολιτισμός μας και καθημερινά «παράγεται» παντού πολιτισμός. Το ζητούμενο ωστόσο είναι τι προάγεται μ΄αυτόν τον πολιτισμό. Τι νόημα δίνει στη ζωή μας ή στη ζωή των άλλων και που μας πάει. Κι ακόμη, ποιος το κρίνει και ως τι; Είναι πολιτισμός η ανάπτυξη και τα μοδάτα εξαρτήματα της τεχνολογίας των «πολιτισμένων» ή μήπως είναι το αβίαστο χαμόγελο της αγάπης και η αέναη φιλοξενία του άλλου; Είναι πολιτισμός η διασκέδαση του μέσου κατοίκου των πόλεων σε περιοδεύοντα θεάματα και ακροάματα ή μήπως η συγκομιδή της καλλιέργειας του υψηλού και του αγαθού, η ενσάρκωση πνεύματος στην κοινωνική υπόσταση του καθενός μας;
Με ποια ταυτότητα οι Έλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
Καθένας με το πρόσωπό του ή το προσωπείο του μπορεί να αντιμετωπισθεί με σεβασμό, αδιαφορία ή περιφρόνηση, όπως όλοι άλλωστε. Ως κοινότητα, η σύγχρονη Ελλάδα δεν έχει πια ευκρινή ταυτότητα. Η υποτέλεια, ο εκσυγχρονισμός, η αντιπαροχή, η εξομοίωση της ανάπτυξης και τα διεθνή γεωπολιτικά συμφέροντα δεν κατόρθωσαν να εξαφανίσουν εντελώς την αύρα του τόπου, που προσελκύει ακόμη θαυμαστές, αλλά σίγουρα έχουν αποστερήσει τον πληθυσμό της από την υπερηφάνεια και τη συνέπεια σε ιδεώδη και αρχές του πνεύματος που γέννησε τον δυτικό πολιτισμό. Ξεθωριασμένη και αλαλάζουσα, φοβική και επηρμένη, η Ελληνική μάζα με τις κυβερνήσεις της, εκλιπαρεί σεβασμό για κάτι ακατανόητο, καθώς οι μεγάλες δυνάμεις δείχνουν να μη την χρειάζονται πια κι η ίδια, έχοντας ήδη ξεπουλήσει το πρόσωπό της, σε τεχνάσματα φτηνού πλουτισμού, δεν ξέρει τι σπουδαία υπηρεσία να προσφέρει.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Εθνικό είναι το αληθές κι η αλήθεια δεν έχει ούτε γιατί, ούτε πρέπει.
Ο Έλληνας ποιητής μου.
Η ποίηση σ’ αυτήν εδώ τη γλώσσα φανερώθηκε, πριν μοιραστεί σ’ όλον τον κόσμο κι είναι προνόμιό της μέχρι σήμερα, ανεκτίμητο. Απ’ αυτή τη χαραμάδα ανασαίνω ακόμη κι ευτυχώς δεν τη βαστάει ανοιχτή ένας μονάχα ποιητής · ανιδιοτελής κι αμετάφραστη, κυλάει δροσερή και ξεπλένει την κόπρο της ασύδοτης κερδοσκοπίας.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Το απλόχωρο και μετρημένο φως, αγγελικό και μαύρο, που αποθεώνει τις εικόνες του γύρω μας κόσμου σε ζωγραφιές και αγάλματα και η γλώσσα στο απόγειό της, την ποίηση.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Είναι πολύπλοκες και άνισες οι διαδρομές τους. Σχεδόν παντού μπορείς να τους ‘βρεις, είτε για ν’αναπηδήσεις περήφανος είτε για να θαφτείς ντροπιασμένος. Μπερδεύεσαι στην αναζήτηση νήματος και γραμμής. Άλλωστε, τα αληθινά μονοπάτια δεν σημειώνονται στους χάρτες. Χορταριασμένα, πατημένα ή ξέφωτα, τα βρίσκει και τα χάνει, οδεύοντας, καθένας μας, σαν βγει στον πηγαιμό...
